Câu đối thờ cúng tổ tiên
Câu đối thờ cúng tổ tiên hay câu đối thờ gia tiên cùng với hoành phi là một trong những kiến trúc tâm linh, thờ cúng tổ tiên vô cùng quan trọng, không thể thiếu trong các từ đường, nhà thờ họ. Hoành Phi câu đối phổ biến nhất là các vùng đồng bằng, miền núi Bắc Bộ và Trung Bộ.
Chất liệu thường thấy nhất của bức Hoành Phi là gỗ, đồng còn câu đối bàn thờ gia tiên bằng gỗ và xi măng. Ngoài ra ở nhà thờ họ thờ cúng tổ tiên cũng có sử dụng các cột đá lớn phía ngoài và các cột đá mái hiên, cột đá trong nhà để khắc câu đối.
Cau doi hay ve to tien được gọi là Doanh thiếp – 楹 帖, Doanh liên – 楹 聯, Đối liên – 對 聯 (một cặp câu đối xứng). Thông thường phần hoành phi câu đối thường được sử dụng bằng gỗ sơn son, thiếp vàng, chữ trên câu hoành phi và câu đối màu đen, đỏ, vàng tùy vào cách phối màu của nghệ nhân và yêu cầu của gia chủ.
Hoành Phi, Câu Đối thờ tổ tiên ở Miền Bắc, Trung Việt Nam sẽ gồm một bức hoành phi 3 đến 4 chứ Hán, Nôm, và một cặp câu đối bằng gỗ hoặc khắc lên cột đá. Người ta cũng có thể thay hoành phi bằng cuốn thư với các đường nét chạm khắc tinh xảo.
Ngoài câu đối để thờ gia tiên (câu đối nhà thờ họ) còn có nhiều loại câu đối như câu đối bàn thờ Phật, câu đối lăng mộ, câu đối chữ Hán thờ mẫu.
Ý nghĩa hoành phi câu đối thờ gia tiên
Hoành phi, câu đối thờ cúng tổ tiên vừa có tác dụng trang trí không gian nhà thờ họ vừa biểu lộ tâm tư đối với tiền nhân và xây dựng gia phong cho con cháu về sau thông qua những câu đối, dòng chữ được khắc vào gỗ, đá . Thời xưa, việc có một bức hoành phi, câu đối thờ cúng tổ tiên, treo trong nhà thờ họ hết sức quan trọng. Gia đình Khá giả thì sơn son thếp vàng, bạc lông lấy để thờ mãi mãi. Nghèo túng thì cũng cố gắng có một bức hoành phi bằng gỗ rồi khắc chữ lên hoặc thường dùng những tấm cót, nẹp vào rồi dán những tấm giấy đỏ bức đại tự câu đối. Hoặc không có thể mua giấy hồng điều về xin chữ ông đồ, ông khoa.
Hầu hết hoành phi câu đối là nhưng câu ca tụng công ơn tổ tiên, trồng cây đức đắp nền nhân, để con cháu được hưởng phúc lộc, cố trí phát huy vẻ vang và nối dõi tổ tông, dạng danh muôn đời
Chữ Hán trên bức Hoành Phi, Cuốn Thư
Đây là một số mẫu chữ Hán hay và ý nghĩa thường được khắc trên Hoành Phi nhà thờ họ
Chứ Hán – Phiên Âm – Dịch Nghĩa:
- 万古英灵 – Vạn cổ anh linh – Muôn thủa linh thiêng
- 追念前恩 – Truy niệm tiền ân – Tưởng nhớ ơn xưa
- 留福留摁 – Lưu phúc lưu ân – Giữ mãi ơn phúc
- 海德山功 – Hải Đức Sơn Công – Công Đức như biển như núi
- 德旒光 – Đức Lưu quang – Đức độ toả sáng
- 福来成 – Phúc lai thành – Phúc sẽ tạo nên
- 福满堂 – Phúc mãn đường – Phúc đầy nhà
- 饮河思源 – Ẩm hà tư nguyên – Uống nước nhớ nguồn
- 克昌厥後 – Khắc xương quyết hậu – May mắn cho đời sau
- 百忍泰和 – Bách nhẫn thái hoà – Trăm điều nhịn, giữ hoà khí
- 五福临门 – Ngũ Phúc lâm môn – Năm Phúc vào cửa
- 忠厚家声 – Trung hậu gia thanh – Nếp nhà trung hậu
- 永绵世择 – Vĩnh miên thế trạch – Ân trạch kéo dài
- 元遠長留 – Nguyên viễn trường lưu – Nguồn xa dòng dài
- 萬古長春 – Vạn cổ trường xuân – Muôn thủa còn tươi
- 福禄寿成 – Phúc Lộc Thọ thành – Phúc Lộc Thọ
- 兰桂腾芳 – Lan quế đằng phương – Cháu con đông đúc
- 後後無終 – Hậu hậu vô chung – Nối dài không dứt
- 家门康泰 – Gia môn khang thái – Cửa nhà yên vui
- 僧财进禄 – Tăng tài tiến lộc – Hưởng nhiều tài lộc
- 有開必先 – Hữu khai tất tiên – Hiển danh nhờ tổ
- 光前裕後 – Quang tiền dụ hậu – Rạng đời trước, sáng cho sau
- 好光明 – Hảo quang minh – Tốt đẹp sáng tươi
- 百世不偏 – Bách thế bất thiên – Không bao giờ thiên lệch
- 孝德忠仁 – Hiếu Đức Trung Nhân
- 高密肇基 – Cao Mật triệu cơ – Nơi phát tích là Cao Mật
- 家和萬事興 – Gia hòa vạn sự hưng – Đồng lòng mọi việc tốt
- 蛟龍得水 – Giao long đắc Thủy – Như Rồng gặp nước
Câu đối chữ Hán nhà thờ họ
Các câu đối hay và ý nghĩa thường được khắc ở nhà thờ họ, cột đá điển hình như câu đối nhà thờ họ Lê, Câu đối nhà thờ họ Trần,…
Chứ Hán – Phiên Âm – Dịch Nghĩa:
1. Mẫu câu đối hay 1
德大教傢祖宗盛 功膏開地後世長 |
Đức đại giáo gia tổ tiên thịnh, Công cao khai địa hậu thế trường. |
Công cao mở đất lưu hậu thế Đức cả rèn con rạng tổ tông. |
2. Mẫu câu đối hay 2
本根色彩於花叶 祖考蜻神在子孙 |
Bản căn sắc thái ư hoa diệp Tổ khảo tinh thần tại tử tôn |
Sắc thái cội cành thể hiện ở hoa lá Tinh thần tổ tiên trường tồn trong cháu con |
3. Mẫu câu đối hay 3
木出千枝由有本 水流萬派溯從源 |
Mộc xuất thiên chi do hữu bản, Thuỷ lưu vạn phái tố tòng nguyên |
Cây chung nghìn nhánh sinh từ gốc Nước chẩy muôn dòng phát tại nguồn |
4. Mẫu câu đối hay 4
欲求保安于後裔 須凭感格於先灵 |
Dục cầu bảo an vu hậu duệ Tu bằng cảm cách ư tiên linh |
Nhờ Tiên tổ anh linh phù hộ Dìu cháu con tiến bộ trưởng thành |
5. Mẫu câu đối hay 5
百世本枝承旧荫 千秋香火壮新基 |
Bách thế bản chi thừa cựu ấm Thiên thu hương hoả tráng tân cơ |
Phúc xưa dày, lưu gốc cành muôn thủa Nền nay vững, để hương khói nghìn thu |
6. Mẫu câu đối hay 6
德承先祖千年盛 愊荫兒孙百世荣 |
Đức thừa tiên tổ thiên niên thịnh Phúc ấm nhi tôn bách thế gia |
Tổ tiên tích Đức ngàn năm thịnh Con cháu nhờ ơn vạn đại vinh. |
7. Mẫu câu đối hay 7
祖德永垂千载盛 家风咸乐四时春 |
Tổ đức vĩnh thuỳ thiên tải thịnh Gia phong hàm lạc tứ thời xuân |
Đức Tổ dài lâu muôn đời thịnh Nếp nhà đầm ấm bốn mùa Xuân. |
8. Mẫu câu đối hay 8
祖功開地光前代 宗德栽培喻后昆 |
Tổ công khai địa quang tiền đại; Tông đức tài bồi dụ hậu côn. |
Tổ tiên công lao vang đời trước Ông cha đức trí tích lớp sau |
9. Mẫu câu đối hay 9
祖功開地光前代 宗德栽培喻后昆 |
Tổ công khai địa quang tiền đại; Tông đức tài bồi dụ hậu côn. |
Tổ tiên công lao vang đời trước Ông cha đức trí tích lớp sau |
10. Mẫu câu đối hay 10
上不负先祖贻流之庆 下足为後人瞻仰之标 |
Thượng bất phụ tiên tổ di lưu chi khánh Hạ túc vi hậu nhân chiêm ngưỡng chi tiêu |
Trên nối nghiệp Tổ tiên truyền lại, Dưới nêu gương con cháu noi theo. |
Lời kết:
Để có một bộ hoành phi câu đối đúng ý, phù hợp với dòng họ, gia tiên bạn cần đến các thầy đồ thực sự để xin chữ và câu đối.
Tham khảo:
- 500 câu đối chứ Hán – Việt (tập 5)
- 5000 hoành phi câu đối Hán Nôm
Đá mỹ nghệ Ninh Bình là địa chỉ chuyên thi công, chế tác và điêu khắc các sản phẩm tâm linh bằng đá chất lượng cao như: nghĩa trang gia đình, lăng mộ đá đẹp, mộ đá nguyên khối, cuốn thư đá,…
Mọi thông tin cần tư vấn vui lòng liên hệ:
- Địa chỉ: Làng nghề Ninh Vân – Hoa Lư – Ninh Bình
- SĐT: 0904.675.686
- Website: daninhbinh.vn